Stakingen
Het begint in Twente
29 April 1943: totaal onverwacht wordt aangekondigd dat 300.000 Nederlandse militairen alsnog in krijgsgevangenschap worden afgevoerd. In 1940 waren ze vrijgelaten, maar nu heeft Duitsland arbeidskrachten nodig. In Twente breken spontaan stakingen uit. Razendsnel verspreiden die zich over het hele land. Vooral op het platteland wordt gestaakt. Dit is de april-mei staking van 1943. Ook boeren doen mee. Op veel plaatsen leveren ze geen melk af bij de zuivelfabriek. Daarom wordt het ook wel de melkstaking genoemd.
Er waren 's morgens vreemde dingen gebeurd in de omtrek. De boeren waren aan het staken, ze wilden de melk niet meer aan de fabriek leveren.
Staakt u mee?
'Bij drukkerij Smit ging het gerucht dat de krijgsgevangenen afgevoerd zouden worden naar Duitsland. We hebben er nog loopjongens van Stork op uitgestuurd om navraag te doen. Na drie jaar bezetting was dit het moment om ons te verzetten. De fabriek stroomde in goed een half uur leeg. Mensen die ons opbelden vroeg ik: "Staakt u mee?". En ik heb achter elkaar andere bedrijven opgebeld. Zo is het gaan rollen.'
Femy Efftink, telefoniste machinefabriek Stork, Hengelo
Stakers gedood
De bezetters treden hard op. Tachtig stakers worden onmiddellijk gefusilleerd. Ter afschrikking worden hun namen op affiches bekendgemaakt. Er wordt geschoten op groepen stakers. Daarbij vallen nog eens 95 doden en 400 zwaargewonden.
Op 3 mei gaan de meeste stakers weer aan het werk. De stakingen zijn een keerpunt. Heel Nederland heeft de Duitse terreur ondervonden. De steun aan het verzet neemt sterk toe.
Lees hier meer over de stakingen.
Ik heb vrijdag 's nachts nog briefjes rondgebracht met een oproep tot staken. Zondagmorgen kwam de Grüne Polizei. Het was te verwachten. Personeel van de melkfabriek heeft toen uit angst namen genoemd van "aanstichters".
