1944-1945: oprichting, verraad, doden
Najaar 1944. Het zuiden van Nederland is bevrijd; de verwachting is dat de rest van het land snel zal volgen. Op 13 oktober 1944 komen op de Keizersgracht in Amsterdam in het diepste geheim vertegenwoordigers van 21 verzetsorganisaties – van links tot rechts – samen. Zij richten Stichting 1940-1944 op voor naoorlogse steun aan de gezinnen van omgekomen verzetsmensen en verzetsmensen die invalide zijn geworden.
Ze vergaderen elke twee weken, steeds op een andere plek. Tot plotseling de Duitse Sicherheitsdienst binnenvalt. Ze zijn verraden. Een golf van arrestaties en executies volgt. De voorbereidingen voor de Stichting liggen vrijwel stil tot de bevrijding in mei 1945. Dan betrekt de Stichting een pand aan de Herengracht in Amsterdam en wordt de naam: Stichting 1940-1945.
Het was de gevaarlijkste vergadering, die ik ooit in de oorlog had bijgewoond.
Inval en arrestatie
Arie van Namen van verzetsgroep Vrij Nederland is bij de oprichtingsvergadering van de Stichting. “Het was de gevaarlijkste vergadering, die ik ooit in de oorlog had bijgewoond. Je wist niet wie wie was. Ik had een stukje papier gekregen. De ander had ook zoiets. Die twee stukjes moesten op elkaar passen.”
Arie is er ook bij als de Sicherheitsdienst op 12 januari 1945 binnenvalt: “We zijn de tuin in gerend. Ik keek in de lopen van vier revolvers. Ik moest meteen op de grond gaan liggen… We hebben daar een uur in de sneeuw gelegen.”
Drie verzetsmensen ontsnappen, de anderen worden opgepakt. Arie ook. Hij komt in de Weteringschans-gevangenis in Amsterdam. “Ik heb elke dag gedacht dat we er allemaal aan zouden gaan. Het was een verschrikkelijke tijd.”
De Stichting bleek verraden door de jurist die de oprichtingsakte had opgesteld. De verrader wordt door het verzet doodgeschoten. Arie overleeft en wordt na de oorlog bestuurder van Stichting 1940-1945.