Bevrijding van Nederland

Op 6 juni 1944 is het D-Day (Decision Day) en begint de bevrijding van West-Europa. Tienduizenden geallieerde soldaten landen op de stranden van Normandië (de invasie). Zij vechten zich vervolgens via Frankrijk en België een weg naar Duitsland en ook Nederland.

Het zuiden van Nederland wordt in het najaar van 1944 bevrijd. Maar het westen van Nederland krijgt vanaf november 1944 te maken de Hongerwinter waarbij circa 22.000 mensen sterven.
Op 5 mei 1945 is heel Nederland grotendeels bevrijd, maar niet zonder slag of stoot. De Duitsers weten dat ze hebben verloren, maar ze vechten toch nog fanatiek. In sommige streken van Nederland woedt nog een harde strijd met veel slachtoffers.

De bevrijding betekent natuurlijk vooral FEEST! De hele zomer zijn er feesten in Nederland. Maar niet iedereen is in een feeststemming.

Stap voor stap bevrijd

De eerste Amerikaanse bevrijders komen op 12 september 1944 Zuid-Limburg binnen.
Op 15 september viert Maastricht als eerste Nederlandse stad de bevrijding.
Op 17 september 1944 start Operatie Market Garden. Amerikaanse, Engelse en Poolse troepen voeren luchtlandingen uit om bruggen over de grote rivieren te veroveren. Tegelijk rukken grondtroepen vanuit het zuiden op. Maar de Slag om Arnhem wordt verloren en de opmars stopt daar. Nederland boven de grote rivieren blijft bezet.
Op vrijdag 20 oktober 1944 begint Operatie Pheasant om Midden- en West-Brabant te bevrijden.
Van september tot november worden Zeeuws-Vlaanderen, Walcheren en Noord- en Zuid-Beveland door Canadezen, Engelsen en Polen bevrijd. In November '44 worden de Duitsers tijdens een grote militaire operatie - de Slag om de Schelde - verdreven rond de Scheldemonding zodat de belangrijke haven van Antwerpen gebruikt kan worden voor de aanvoer van militair materieel.
Het Engelse leger bevrijdt in november en begin december Noordwest-Limburg. Dan is bijna heel Zuid-Nederland bevrijd.
De Hongerwinter van 1944-1945: Duizenden mensen in de steden in het Westen komen om van honger en kou.
In februari 1945 veroveren Amerikanen en Canadezen het Duitse Rijnland en bevrijden ook Noordoost-Limburg.
Op 28 maart 1945 begint de bevrijding van Noord-Nederland door Canadese en Poolse legereenheden: Gelderland, Overijssel, Drenthe, Friesland en Groningen worden bevrijd. In Drenthe helpen Belgische en Franse luchtlandingstroepen. Er wordt nog zwaar gevochten en veel schade aangericht.
Het westen blijft nog bezet. De Duitsers vechten terug bij de Grebbelinie. De Canadezen rukken niet verder op omdat de kans op zware gevechten en burgerslachtoffers te groot is.
De Duitsers vinden het goed dat bommenwerpers vanuit Engeland voedsel droppen. De bevolking in het Westen heeft zwaar geleden. Vanaf 29 april beginnen de droppings onder de naam Operatie Manna (manna betekent brood).
30 april 1945: Adolf hitler pleegt zelfmoord in zijn bunker in Berlijn.
Vanaf 2 mei wordt ook voedsel per schip naar Nederland aangevoerd.
Op 4 mei 1945 is de overgave van de Duitse troepen in Noordwest-Europa.
De capitulatie moet ingaan op 5 mei 's morgens om 8 uur. Generaal Blaskowitz, Duits bevelhebber in Nederland, vindt dat de capitulatie niet geldt voor de Duitse troepen in het westen van ons land.
Op 5 mei worden in hotel 'De Wereld' in Wageningen alsnog capitulatiebesprekingen gevoerd. Prins Bernhard is daarbij aanwezig. Hij is op dat moment de bevelhebber van de Nederlandse strijdkrachten. Er volgen enkele chaotische dagen, waarin nog doden vallen, terwijl tegelijkertijd de herwonnen vrijheid uitbundig wordt gevierd.
Op zondag 6 mei 1945, tekent ook Blaskowitz de capitulatie.
Op dinsdag 8 mei 1945 wordt in Berlijn de onvoorwaardelijke overgave van Het Derde Rijk ondertekend.

Amsterdamse kinderen vieren de bevrijding.

Bevrijders

Voor de bevrijding van Nederland hebben gevochten: Amerikanen, Canadezen, Engelsen, Polen, Fransen en Belgen, de Nederlandse Prinses Irene Brigade en de Binnenlandse Strijdkrachten (BS).

De BS

Op 5 september 1944 worden de Nederlandse Binnennlandse Strijdkrachten opgericht, een bundeling van de drie belangrijkste gewapende verzetsorganisaties. Prins Bernhard (in Londen) wordt bevelhebber van dit ondergrondse leger. Bij de bevrijding helpen zij mee met de laatste gevechten (de stoottroepen) en na de bevrijding zijn ze verantwoordelijk voor het herstellen van rust en orde (de bewakingstroepen).

Intocht van de Canadese bevrijders op de Dam in Amsterdam. Rechts de Nieuwe Kerk en links het voormalige hoofdpostkantoor, het huidige Magna Plaza.

Ik was erbij

Jan Brasser vertelt waarom hij vlak na de bevrijding niet in feeststemming is.
Niet iedereen kan of wilt feestvieren.

'Ik heb het feest van de bevrijding niet meegemaakt. Ik was af, af, af ... helemaal kapot, geestelijk kapot. Ik wilde de straat niet op tussen al die hossende en feestvierende mensen. Ik kon 't niet verdragen. Het is een tijd geweest met enorm veel spanning en emoties.
Je had nooit rust, echt rust bedoel ik. Altijd onderweg zijn, altijd op je hoede ... De emoties die je te verwerken had als kameraden gepakt waren ... Je kon er niet lang bij stil blijven staan. Daar was gewoon geen tijd voor.'
Jan Brasser, knokploegleider, Krommenie

Geallieerde bevrijders rijden via de Berlagebrug Amsterdam binnen, terwijl ze door een dolblije menigte welkom worden geheten.

4 en 5 mei

Elk jaar wordt op 4 mei de Dodenherdenking gehouden. Aan de twee minuten stilte om 20.00 uur doen veel mensen mee. En op 5 mei is het Bevrijdingsdag: een dag om feest te vieren.

Verhalen - en spullen - bewaren

De belangstelling voor de Tweede Wereldoorlog wordt vanaf 1980 weer groter. Dan is het 35 jaar geleden. Omdat de (verzets)mensen die het zelf hebben meegemaakt steeds ouder worden en overlijden wil men hun verhalen vastleggen en bewaren.

Ook worden papieren en voorwerpen uit de Tweede Wereldoorlog verzameld en bewaard. Daarom wordt ook het Verzetsmuseum Amsterdam opgericht (1984)