Bommen en branden
Brandbommen op Artis
'In de nacht van 13 op 14 juli 1941 kreeg ik de schrik van mijn leven. Onze nijlpaardenstal werd geraakt door een bom en vloog in brand. Er werd nog veel meer getroffen: de giraffenstal, de roofdierengalerij, de pinguïnrots, het apenhuis, het vogelhuis, de wisentstallen en de antilopenstallen. Ook de timmerwerkplaats, de smederij en de dienstwoning van ‘baas’ Bol en zijn gezin vatten vlam. Directeur Sunier, zijn zoon en dr. Portielje, de inspecteur levende have, liepen in hun nachtgewaden met het geweer in de aanslag. Om gevaarlijke roofdieren te doden als die zouden uitbreken. De brandweer en de verzorgers kwamen gelukkig heel snel in actie'.
Nijlpaard Bibi
De brandbommen waren in de nacht van 13 op 14 juli 1941 afgeworpen door een Engelse bommenwerper en gericht op de spoorweg naast Artis. Daar stonden goederenwagons met zoeklichten voor de Duitse luchtafweer. De bommen kwamen helaas op Artis terecht. Ze richtten veel schade aan, maar het had veel erger kunnen zijn. De branden waren binnen drie uur onder controle en alle dieren en mensen hebben het overleefd.
De aanslag
'Heb ik je al verteld van die ontploffing hier vlakbij? Als ik er aan terugdenk krijg ik weer kippenvel! Midden in de nacht klonken er een paar harde knallen. Even daarna zag ik het bevolkingsregister naast Artis in de fik staan. Onze nachtwaker Gerrit vond de bewakers van het bevolkingsregister, geboeid en met pleisters op de mond! Het duurde eindeloos lang voor de brandweer kwam. De volgende dag hingen de bomen vol met zwartgeblakerd papier. Ze zeggen dat het een aanslag is van verzetsmensen. Om de Duitsers dwars te zitten'.
Papegaai Piet
Wachten met blussen
In de vroegere Artis concertzaal, naast de hoofdingang kwam in 1941 het bevolkingsregister. Hier werden de persoonsgegevens van de Amsterdammers bewaard. De Duitse bezetters konden er zien wie Joods was en welke mannen de leeftijd hadden om verplicht in Duitsland te werken (de arbeidsinzet).
De verzetsgroep van Gerrit van der Veen pleegde op 27 maart 1943 een aanslag om de gegevens te vernietigen. De brandweer snapte wat de bedoeling was en wachtte erg lang met blussen. Toch zijn veel persoonskaarten niet verbrand. Voor de meeste Joden kwam de aanslag toch te laat, want die waren al opgepakt. Maar deze grote verzetsdaad was een voorbeeld voor andere verzetsacties.
De meeste daders werden opgepakt en op 1 juli werden er twaalf doodgeschoten.
Lees hier meer over de aanslag.
