Ga direct naar de hoofdnavigatie Ga naar de hoofdinhoud Ga direct naar de hoofdnavigatie Ga direct naar zoeken

Komt er oorlog?

1938: Artis 100 jaar!

'Ik was 13 dagen oud toen ik op 5 december 1939 in Artis kwam. Ik was een cadeau van het Artis Reddingscomité. In mei 1938 bestond Artis 100 jaar, maar het ging niet goed met de dierentuin. Het comité hoopte dat ik veel nieuwe bezoekers zou trekken. Er was een prijsvraag: bedenk een naam voor het jonge olifantje. De naam die won was GINA; de beginletters van Geboren In Nederland Amsterdam. Ik ben namelijk geboren in het RAI-gebouw waar mijn moeder optrad  met het Circus Strassburger.'
Olifantje Gina

Artikel over Gina in het Algemeen Handelsblad van 11 september 1940.

Artis Reddingscomité

Het honderdjarig bestaan van Artis was geen vrolijk feest. De hokken waren oud en klein. Er kwamen steeds minder bezoekers en er was te weinig geld. Dat kwam met name door de economische crisis van de jaren '30. Sluiting dreigde! Vooraanstaande Amsterdammers richtten daarom in 1938 het Artis Reddingscomité op. Ze wilden Artis modern en aantrekkelijk maken door nieuwe dierverblijven en nieuwe dieren.

Een inzamelingsactie van het Artis Reddingscomité.

Kinderboerderij

Het Reddingscomité zorgde ervoor dat er in 1939 een mini dierentuin voor kinderen kwam en die bestaat nog steeds: de Kinderboerderij.

Kinderen en dieren samen in de Kinderboerderij.

Mobilisatie

In 1939 brak er oorlog uit in Europa. Nederland nam maatregelen. Jonge mannen moesten zich melden als soldaat. Ze werden ondergebracht in allerlei gebouwen, ook in de deftige Koningszaal van Artis. Artis kreeg, zoals ieder dorp en iedere stadswijk, een Luchtbeschermingsdienst. Die nam maatregelen om de schade van de oorlogvoering te beperken.

Krantenknipsel over gemobliseerde soldaten in de Koningszaal van het Groote Museum van Artis.

Roofdieren doden?

'Het uitbreken van de oorlog was vooral voor de roofdieren flink schrikken. We liepen groot gevaar! Toen de Duitsers Nederland binnenvielen werden de gifslangen in Artis meteen gedood. De oppassers waren bang dat ze zouden ontsnappen als de hokken werden beschadigd. Een ontsnapte gifslag vind je niet gemakkelijk weer terug! Ik zou pas worden doodgeschoten als het echt gevaarlijk werd. Gelukkig bleef het rustig bij Artis. Alle roofdieren bleven in leven!'
Krokodil Muganga

Nederlandse gemobiliseerde soldaten schillen aaardappels in Artis.

Duitse inval

Op 10 mei 1940 vielen Duitse troepen, toch heel onverwachts, Nederland aan. Op 14 mei werd Rotterdam zwaar gebombardeerd. Er vielen 900 slachtoffers. De roofdieren in de Rotterdamse dierentuin werden wel gedood. Na dit bombardement gaf het Nederlandse leger zich over. De Duitse bezetting begon. Wat zou de toekomst brengen…?

Artis directeur Sunier (midden) bij transportkisten. (Gemeentearchief Amsterdam) 

Slangen

Sunier met dagrapporten.    .

Op 11 mei, één dag na de Duitse inval in Nederland, schrijft directeur A.L.J. Sunier dat Artis wapens nodig heeft om “wilde dieren die gevaar of paniek zouden kunnen veroorzaken, neer te schieten. In een dagrapport van 11 mei 1940 schrijft Sunier dat drie slangen zijn gedood “in verband met eventueel bombardement".
Artis levert transporthokken aan de zwaar getroffen Rotterdamse dierentuin. Voedsel wil directeur Sunier “onder de huidige omstandigheden” niet leveren.

Meer artikelen uit dit dossier

Er is veel meer te vertellen over dit onderwerp. Lees snel verder op onderstaande pagina's.